Simone de Beauvoir

Een herfstzondag in mijn jubeljaar: opnieuw een moment om terug te kijken op de afgelopen 49 jaren. Over een uurtje ga ik de tuin in om hout te zagen en bladeren te vegen. Tot mijn verrassing kon ik net nog een stuk of 10 snijbonen oogsten. Ze zullen wat taai zijn, dus ik kook ze in de soep. Ik heb 4 bonen laten hangen. Zij leveren me de zaden voor volgend jaar. Maar nu wil ik eerst terug kijken op een vrouw die veel invloed heeft gehad op mijn ontwikkeling: Simone de Beauvoir en dan vooral met één van haar boeken: Alle mensen zijn sterfelijk.

Ik heb op mijn 25e besloten dat ik de orthodox-christelijke traditie waarin mijn ouders mij groot brachten achter me zou laten. Na een jarenlange poging iets te geloven van het verhaal, heb ik het opgegeven en ben ik op zoek gegaan naar een wereldbeeld dat wel begrijpelijk voor me was. Simone, als existentialiste, was mijn eerste leidsvrouw.

Het idee dat de vormgeving van je leven helemaal alleen in mijn eigen handen ligt, was een bevrijding. Na zoveel jaar proberen te passen in een mal die veel te krap was, kon ik hier ademen. Zelf onderzoeken wat ik goed en kwaad vind en dan niet alleen in absolute termen. De zaligheid om onafhankelijk van de normen van buitenaf of van bovenaf te kunnen bepalen wat ik met mijn leven wil. En ook met een onbevooroordeelde blik kijken naar wat er buiten het christendom leeft.

Simone de Beauvoir heeft op deze manier haar leven geleid. Ze groeide op in een rijke familie en was voorbestemd een, wat wij nu noemen, socialite te worden. Ze heeft zich losgemaakt van dat patroon, leefde in een open relatie met Jean Paul Sartre, had openlijk diverse minnaars en adopteerde een dochter. In plaats van huisvrouw werd ze schrijfster en later in haar leven strijdster voor vrouwenrechten.

Een totaal andere leven dan het mijne, maar toch heel inspirerend. Zo opgesomd, lijkt het alsof ze met een vaste koers haar leven heeft geleid. Dat is zeker niet waar. Ze heeft veel verdriet gekend en geworsteld met haar overtuigingen. Net als iedereen, net als ik. Wat er ontbrak was de onderwerping aan iets buiten haarzelf. En dat is het aansprekende voor mij.

En nu dat boek. Het gaat over een Italiaanse graaf die in de Renaissance een onsterfelijkheiddrankje neemt. Als lezer ontmoet je hem in de jaren 50 van de 19e eeuw. Hij is volkomen apathisch en wordt weer tot het leven gewekt door een jonge actrice. Hij vertelt haar zijn eindeloze leven langs allerlei hoogtepunten in de wereldgeschiedenis. (Dat is voor mij als historicus een extra pluspunt van dit boek) Aan het einde van zijn verhaal is de slotsom dat het beter is dood te gaan dan oneindig te leven.  Er is een beperkte tijd waarin je je leven leidt en daardoor krijgt het een zeker belang.

Ik was grootgebracht met het idee dat de dood de doorgang was naar het eeuwige leven, dat het een verlossing was uit dit aardse tranendal. Dat dit leven alleen bedoeld is om na de dood op de goede plek te komen. In de hemel en niet in de hel. Nu werd de dood het eindpunt van een leven dat in zichzelf betekenis heeft.

Zo heeft Simone de Beauvoir met een roman mijn leven een nieuwe koers gegeven. Ik stond wat rond stond te kijken nadat ik uit de kerk was gegaan en toen kwam graaf Fosca. Intussen staan er mensen naast haar die me delen van mijn levensovertuiging hebben gegeven, maar zij was de eerste. Het is mooi om daarop terug te kijken.

En nu ... de herfstzon en de tuin. Fijne zondag iedereen.