Bevrijdingsmonument 'Levenslicht'

We zullen de komende maanden veel te maken krijgen met de herdenkingen van 75 jaar bevrijding. Al maanden is iedereen in mijn (cultuurhistorische) omgeving daar mee bezig. Vandaag was ik betrokken bij een klein deel van de herdenkingen: het kunstproject 'Levenslicht van Daan Roosegaarde.'

Roosegaarde is al jaren bezig met bijzondere projecten, waarbinnen hij probeert duurzame kunst te maken. Ik wil zeker nog een keer naar de kerk in Lille, waar een soort grote bloem staat, die open gaat als er warmte in de buurt komt. Moet echt bijzonder zijn. Afgelopen jaar ging ik ook naar zijn tentoonstelling in het Groninger Museum. Ik vond het erg leuk en genoot van alle mensen om me heen die zo geconcentreerd speelden met licht en donker.

Daan Roosegaarde heeft nu 104.000 lichtgevende stenen gemaakt, die de 104.000 vermoorde Joden, Roma en Sinti vertegenwoordigen. Ik mocht een klein optreden verzorgen waarin de dagboeken van Etty Hillesum een rol speelden. Zij verloor haar levenslicht in Auschwitz, maar ontwikkelde in de eerste jaren van de oorlog een kwaliteit van 'licht leven' die heel mooi past bij dit kunstwerk. Hier een paar voorbeelden

Ik herinner me een avond langs een Amsterdamse gracht. Een verdroomde zomeravond, al heel lang geleden. Visionair. Steden kapot gegooid. Ik zag steden verzinken en nieuwe steden verrijzen en ik dacht: bombarderen jullie deze wereld maar kapot wij zullen een nieuwe wereld bouwen en ook die zal weer vergaan en toch is het leven schoon, altijd weer opnieuw schoon. En het was net een visioen. Steden die in de afgrond tuimelden en nieuwe die verrezen en zo door de eeuwen heen, en het leven dat zo mooi is.

Ik fietste langs de Stadionkade vanochtend en genoot van de wijde hemel daar aan de rand van stad en ademde de frisse ongerantsoeneerde lucht in.  Overal bordjes, die wegen, de vrije natuur in, voor Joden versperd hielden. Maar boven dat ene stuk weg, dat ons blijft is ook de volledige hemel. 

Ik vind het leven mooi en ik voel me vrij. En de hemelen binnen me zijn even wijd en uitgespannen als boven me.

Ik combineerde de teksten met een lied 'Ose shalom', op gitaar begeleid door een vriend. Het was een mooie bijeenkomst in de kerk en daarna in de tuin waar de stenen een plaats kregen. Een violiste speelde een combinatie van 'Jerusalem of gold' en het thema van Schindlers List. In de koude, natte schemering was dat een hele prestatie. Daarna vertelde een oudere dame, zittend op haar rollator een paar verhalen over de Joodse geschiedenis. 

Het was een bijzondere middag. Helaas is Levenslicht een tijdelijk kunstwerk. In februari is het al weer weg. Er zijn heel veel plaatsen in Nederland waar je kunt gaan kijken. Ik zou het zeker even doen.