Weemoed

Ik 'las' in de afgelopen dagen het boek De langste nacht van Otto de Kat. In de auto achter het stuur, zoals ik dat de afgelopen jaren met heel veel plezier doe. Meestal althans: soms ben ik zo gegrepen, dat ik een afslag mis of verkeerd rij. Het verhaal is door de schrijven zelf voorgelezen. Dan weet ik meteen hoe het verhaal moet klinken. Ochtend klinkt als oggend, bijvoorbeeld. Zou ik zelf nooit zo gelezen hebben.

Het is een verhaal van een vrouw in de laatste twee dagen van haar leven. De laatste twee voordat het sedatieteam langs komt om haar te helpen met sterven. Ze is 96. In flarden komt haar leven voorbij. Het levensverhaal is indrukwekkend en doorspekt met onuitgesproken pijn. Zinnen die blijven hangen: "ze had 96 jaar op deze aarde rondgelopen en er hoegenaamd niets van begrepen".
De herinneringen die zich aandienden waren precies die, die allemaal samenhingen met het deel van haar leven waarover ze nooit had willen praten. Dat deel dat was weggestopt en niet echt geaccepteerd. Dat wat te pijnlijk was en waar ze over heen was gestapt. En met haar rug er naartoe was ze doorgeleefd. Aan het einde van haar leven kwam de weemoed over het onuitgesprokene en het onomkeerbare.

Het blijft hangen in mijn hoofd. Zo ging het na de oorlog. Niet teveel bij stil staan, laten we aan het werk gaan, Nederland weer opbouwen. Vergeten, aandacht ergens anders op richten, dat is de oplossing. Ik heb het te doen met Emma, deze oude vrouw. Zo zou ik niet op mijn leven willen terug kijken als ik 96 ben en aan het einde sta. Hoogstwaarschijnlijk heb dan ook hoegenaamd niets begrepen van het leven, omdat dat bij het leven hoort. Het leven is weerbarstig, ontwikkelingen zijn weerbarstig, mensen zijn weerbarstig. Het accepteren hiervan is volgens mij de sleutel.

Wegkijken, over ervaringen heen stappen, leidt waarschijnlijk tot deze weemoed. Herinneringen zijn geduldig, gekwetste gevoelens ook. Ze blijven bij je en wachten hun kans af om je te vertellen dat ze er nog steeds zijn. En dat doen ze net zo vaak en net zo lang tot je ze welkom heet. Thich Nhat Hanh  noemt dat het wiegen van je gevoelens zoals een moeder haar kind. Ik vind het een mooi beeld en weet dat het help. Gevoel wil vooral erkend worden.

Misschien, dat is ook een gedachte die door mijn hoofd speelt, is het makkelijk voor mij. Ik verloor niemand in de oorlog, heb de dreiging en onveiligheid niet gevoeld, heb geen honger gehad, heb niet hoeven vluchten, ben niet bang geweest. Zouden sommige gevoelens te groot kunnen zijn? Thich Nhat Hanh heeft het allemaal wel meegemaakt, en dan gevolgd door een verbanning uit zijn vaderland. Hij heeft vrede gevonden. Vanuit zijn traditie, die hij mee nam naar Europa en die mij daardoor kon bereiken.

Ik ben nog geen 96, het duurt nog even. Ik hoef er hoegenaamd niets van te begrijpen, maar vrede met mijn leven.... dat lijkt me wel wat.